Οι ακρίτες και οι αγύρτες ...(Τα ακριτικά-ηπειρώτικα χωριά «πέθαναν». Μας λείπουν όμως οι παπάδες…)
Γράφει ο Χρίστος Α. Τούμπουρος
Και τα δέντρα είπαν: «Μόνα στον όλεθρο
θ’ απομείνουμε εμείς σκλαβωμένα;»
Κ’ οι φωλιές των πουλιών αποκρίθηκαν:
«Όχι μόνα![Μικρό μαύρο τετράγωνο]( "Μικρό μαύρο τετράγωνο")
μαζί σας κ’ εμείς»
μαζί σας κ’ εμείς»Ίσα που δεν τον «έφαγαν» -κεκράχτες και υπηρέτες- εκείνον τον φουκαρά το δάσκαλό μου, όταν στα μέσα της δεκαετίας του ’60, οπωσδήποτε προ χούντας, διατύπωσε ενώπιον εκπροσώπων της Αρχής και ιδιαίτερα ενώπιον του Ταγματάρχη των Τ.Ε.Α. την άποψη, ότι η μετανάστευση είναι αληθινή κατάρα! Μέχρι «άπατρι» τον είπε, εκείνος ο ανεκδιήγητος Ταγματάρχης, «η παρουσία του συνιστά δημόσιο κίνδυνο», «απεργάζεται δημοσίας συμφοράς» κλπ. Ανήκουστα πράγματα! Αυτός, αν και μικρός το δέμας ύψωσε ανάστημα και -αυτό τον ενδιέφερε- κατάφερε να αποδείξει, σε μας τους μαθητές του, ότι έχει δίκιο.
Πέρασαν τα χρόνια, παιδί κι εγώ της εσωτερικής μετανάστευσης, γεύτηκα τα καλά της.
Από τη μια μεριά: «Ποτέ άλλοτε οι στέγες των σπιτιών των ανθρώπων δεν ήταν τόσο κοντά η μία στην άλλη, όσο είναισήμερα. Και ποτέ άλλοτε οι καρδιές των ανθρώπων δεν ήταν τόσο μακριά η μία από την άλλη, όσο είναι σήμερα». Αντώνης Σαμαράκης.
Κι από την άλλη: «Έμ’ναν έρ’μα τα χωριά, ψ’χούλα δεν υπάρχ’!
Μέσος όρος ζωής στα ηπειρώτικα χωριά πάνω από εβδομήντα. Ανάθεμά σε, ξενιτιά, με τα φαρμάκια πόχεις.»
Καταριόμουν την εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση, που έφεραν την ερημιά, την οπισθοδρόμηση και τον αφανισμό της ελληνικής υπαίθρου και ντρεπόμουν, αληθινά ντρεπόμουν, να κοιτάξω στα μάτια τους παππούδες και τις γιαγιάδες. Ένιωθα πάντοτε ένοχος απέναντί τους!
(Ποιος/α θα απολογηθεί ενώπιόν τους;)
Αυτά, λίγο πολύ, συμβαίνουν σε όλα τα χωριά της Ηπείρου!
Εξαιρούνται τα παραμεθόρια χωριά. Εκεί γίνεται το « έλα να δεις!»
Δεν μιλάμε για ερήμωση. Αρμαγεδδών…
(Σφυρίζοντας ανάμεσα στις πέτρες και τους βράχους, ο άνεμος μοιρολογεί το ρήμαγμα του τόπου. Μόνο τα πυκνά δάση έμειναν στη θέση τους, ξεχασμένα και αδούλωτα. Κάτω απ’ το φουντωμένο φύλλωμα ολόκληρος κόσμος πεταλούδες, μαμούνια και μέλισσες κάθε λογής ζωντανά. Χαίρονται ανενόχλητα τα μυρωδάτα αγριολούλουδα.
Άπλαστο αναρχικό το βλαστομάνημα στη φύση, που μαρτυρεί το ρήμαγμα της περιοχής)
Χωρίς καμιά υπερβολή και χωρίς καμιά διάθεση λυρικότητας, ο επισκέπτης στα παραμεθόρια χωριά της Ηπείρου, έτσι θα απέδιδε την κατάσταση:
Νιώθω, σε κάθε βήμα μου χαράς ή λύπης χτύπο.
Πολλά, πολλά αλλάξανε απ’ τον καιρό που λείπω.
Για όσους γνώρισα ρωτώ μού δείχνουνε το χώμα.
Αχ! Μια μονάχα, τη σκλαβιά βρήκα να ζη ακόμα.
Και ο καθένας ας ορίσει τη σκλαβιά.
Είναι αλήθεια ότι παρά τις μεγάλες εκτάσεις βοσκοτόπων που προσφέρονται σ’ αυτές τις περιοχές, η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας εμποδίζεται από την έλλειψη υποδομής, που θα βελτίωνε την αποτελεσματικότητα των βοσκοτόπων (δρόμοι προσπέλασης, στέγαστρα, δεξαμενές νερού κλπ.). Η κατάσταση επιδεινώνεται, ασφαλώς, γιατί λείπουν τα αναγκαία αρδευτικά έργα, που θα οδηγούσαν στην ανάπτυξη της γεωργίας με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που υπάρχουν και με τη μείωση του κόστους. Ζητάω πολλά;
Κι όλα αυτά να είχαν γίνει, η περιπέτεια των κτηνοτρόφων και όσα έγιναν και γίνονται με τη «ΔΩΔΩΝΗ», απόδιωξαν ουσιαστικά τους κτηνοτρόφους.
Τι, να κάνουν και τι να παράγουν και πού, πλέον, να διαθέσουν το προϊόν τους…
Όσον αφορά την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη γνωστό είναι πως η λειτουργία των Κέντρων Υγείας είναι υποβαθμισμένη, λόγω έλλειψης ικανού αριθμού όχι ειδικευμένων, αλλά αγροτικών γιατρών και παραϊατρικού προσωπικού. Ενώ για τη μετακίνηση των ασθενών δεν υπάρχουν παρά ελάχιστα ασθενοφόρα αυτοκίνητα, που, ασφαλώς, δεν επαρκούν για την εξυπηρέτηση των κατοίκων των περιφερειών. Αν αρρωστήσει κάποιος, «θα πάει σαν σκλι στ’ αμπέλ’». Να πούμε και για τα σχολεία; Ένα, ένα κλείνουν. Ταχυδρομεία και δημόσιες υπηρεσίες κι αυτές «έφυγαν» απ’ τα χωριά. Τα πάντα πήραν τη μορφήεμπορικού προϊόντος. Κι αφού δεν «βγαίνει κέρδος», τα κλείνουμε…
Οι ακριτικές ηπειρώτικες περιοχές «βιώνουν» έναν πρωτόγνωρο αποκλεισμό! Κι όλα αυτά στο βωμό -βεβαίως- των περικοπών και της γενικότερης εξοικονόμησης πόρων, που έχει ξεκινήσει εδώ και κάμποσα χρόνια.
Είναι χαρακτηριστικό, ότι και οι λιγοστοί κάτοικοι, ηλικιωμένοι κυρίως, που έχουν απομείνει στα χωριά, τελικά αναγκάζονται να φύγουν για τις πόλεις και να μείνουν στα παιδιά τους.
Τα σπίτια «σφραγίζονται» και μένουν κλειστά για μεγάλο διάστημα. Ακόμη και τώρα το καλοκαίρι, μπορεί κάποιοι απόδημοι να έχουν επιστρέψει (για λίγο), όμως τα περισσότερα σπίτια παραμένουν κλειστά και «σε πολλούς δρόμους χωριών, θεωρείται είδηση, εάν περάσει κάποιος με τα πόδια ή με το αυτοκίνητο!»
Όσοι σκέπτονταν να πάνε για διακοπές στα χωριά τους, αναγκαστικά άλλαξαν γνώμη! «Γέμισε ο τόπος» από Μάριαν Κόλα και Ιλίρ Κούπα.
Ερήμωσαν και από …ιερείς τα ορεινά χωριά της Ηπείρου!
Φωνή αγωνίας, απελπισίας «έβγαλε»
ο Δήμαρχος Πωγωνίου κ. Κώστας Καψάλης, μιλώντας σε δημοσιογράφους.
(ο Δήμαρχος Πωγωνίου κ. Κώστας Καψάλης)
«Χάθηκε το αίσθημα της ασφάλειας. Ο κόσμος δεν έχει κουράγιο. Τα τελευταία χρόνια έκλεισαν τα στρατιωτικά φυλάκια και οι αστυνομικοί σταθμοί, που λειτουργούσαν στο Καλπάκι, το Κεφαλόβρυσο, τα Δολιανά, τα Κτίσματα, τον Παρακάλαμο και την Πωγωνιανή. Σήμερα, υπάρχει ένα αστυνομικό τμήμα στο Δελβινάκι, που δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις μεγάλες ανάγκες της περιοχής μας.
Οι συνοριοφύλακες, που διορίστηκαν με σκοπό να περιπολούν στα σύνορα, έχουν αποσπαστεί κάποιοι στα Γιάννενα για ανάγκες της Υπηρεσίας και οι άλλοι στον Έβρο. Η περιοχή δεν έχει την αστυνομική δύναμη που θα έπρεπε και χρειάζεται. Ένα μεγάλο θέμα είναι το γεγονός ότι τα αυτοκίνητα της αστυνομίας είναι ασυντήρητα. Πολλές φορές, εμείς ως Δήμος, συνδράμαμε οικονομικά για να συντηρηθούν, ώστε να περιπολούν και να νιώθουμε μια σχετική ασφάλεια».
Τα Ηπειρώτικα χωριά έσβησαν, οι κάτοικοι φεύγουν ένας ένας, οι απόδημοι φοβούνται ακόμα και διακοπές να πάνε, γιατί αλωμανίζουν οι κακοποιοί. Το μόνο που μπορεί κάποιος να πεί είναι ότι κάποιοι φταίνε: Όσοι φταίνε, καλό είναι να απολογηθούν.
ΑΠΟΛΟΓΗΘΕΙΤΕ ΣΙΑΤΑΝΑΡΕΟΙ
Σ’ αυτή την Ηπειρώτισσα, την αγία και λεβέντισσα μάνα, που καβάλ’σε τη φτώχεια, την ορφάνια και την ξενιτιά
Και αμπήδ’σε βάσανα, πίκρες και στενοχώριες,
και τώρα έμεινε μόνη της, στα «πεθαμένα» ηπειρώτικα
χωριά.
Σ’ αυτή την ηρωίδα που πάλαιψε και νίκησε τον ΦΑΣΙΣΜΟ και τον έστ’λε στα γκρεμοτσακίδια
( Οι βόμβες «πέφτουν» στα βουνά της Ηπείρου)
Που πίστεψε στον τόπο της -την Ήπειρο- και τώρα τη διώχνετε απ’ αυτόν.
Σ’ αυτή την Ηπειρώτισσα που μεγάλωσε τη φαμπλιά της με αξιοπρέπεια - ήθος και φιλότιμο
Που το πλατύ σαν ήλιος χαμόγελό της και η φεγγαροστόλιστη ματιά της, δεν μπορεί να συγκριθεί με όλο το χρυσάφι του ντουνιά.
ΑΠΟΛΟΓΗΘΕΙΤΕ
Σ’ αυτές τις Ηπειρώτισσες Πουτσαρίνες – Λιονταρίνες, που στα πετρωμένα ηπειρώτικα χωριά κράτησαν την Ελλάδα ζαλίκα στην κυρτωμένη ράχη τους.
Σιωπάτε και κρυβόσαστε…
ΓΙΑΤΙ, ΑΠΛΑ, ΔΕΝ ΕΧΕΤΕ ΖΙΟΥΜΠΕΡΕΚΙΑ…
«Πότε θα ανθίσουνε τούτοι οι τόποι;
Πότε θα έρθουν καινούργιοι άνθρωποι,
να συνοδεύσουνε τη βλακεία
στην τελευταία της κατοικία;»