΄Η εποχή μας είναι αντι-ηρωική. Η σκιά του χεριού της νέας «οικονομικής τάξης» έχει αφαιρέσει τη μαγεία των παλιών καιρών.
Αυτοί που κάποτε συνάρπαζαν τα πλήθη και φούσκωναν τις προσδοκίες αποδείχτηκαν μπαλόνια που δεν άντεξαν στο ξαφνικό μπουρίνι. Πολιτικοί, διανοούμενοι και δημοσιογράφοι, που μιλούσαν για λογαριασμό ενός άλλου κόσμου, έχασαν τη λάμψη τους. Κατάντησαν, πολλοί απ’ αυτούς, κύμβαλα αλαλάζοντα που κανείς δεν τους δίνει πλέον σημασία. Ξεθώριασε το λούστρο τους. Ο λόγος τους έχασε την αξιοπιστία του. Τη θέση τους πήραν οι οικονομολόγοι και οι οικονομολογούντες, τα προϊόντας της νέας εποχής. Το δυνατό τους χαρτί οι αριθμοί. Πού να χωρέσουν οι ήρωες μέσα σε μια αδυσώπητη πραγματικότητα!
Η εξασθένιση της λάμψης των παλιών ηρώων της πολιτικής και της διανόησης άφησε χώρο στους λαϊκούς ήρωες. Είναι τα αστέρια του αθλητισμού, προπάντων του ποδοσφαίρου. Ασκούσαν πάντα γοητεία. Ο Σιδέρης, ο Δομάζος, ο Μίμης Παπαϊωάννου και άλλοι πολλοί γέμιζαν τις ραδιοσυχνότητες στο παρελθόν και τροφοδοτούσαν τα πρωτοσέλιδα των αθλητικών εφημερίδων συνοδεύοντας την καθημερινότητα χιλιάδων ανθρώπων. Το δυνατό σουτ του Σιδέρη, η ντρίπλα του Δομάζου και η κεφαλιά του Παπαϊωάννου ήταν η τροφή της κουβέντας στο καφενείο, τη φάμπρικα, το γραφείο.
Το ποδόσφαιρο υποτιμήθηκε από πολλούς. Κάποιες φορές τοποθετήθηκε στο άλλο άκρο της «κουλτούρας». Λάθος μεγάλο. Το ποδόσφαιρο, όπως και κάθε άλλη αθλητική δραστηριότητα, είναι σπουδαία πολιτιστική δραστηριότητα. Διαμορφώνει συλλογικότητες, ενισχύει ταυτότητας, εκφράζει καταπιεσμένα συναισθήματα και προσδοκίες. Το ποδόσφαιρο είναι μια αξιοσημείωτη τελετουργία που οργανώνει τον ελεύθερο χρόνο. Οι καιροί άλλαξαν. Το ποδόσφαιρο έγινε μπίζνα. Παρόλα αυτά, δεν σταμάτησε να βγάζει ήρωες της καθημερινότητας. Τρανή απόδειξη τα γήπεδα που φιλοξενούν τα παγκόσμια και ευρωπαϊκά, ή νοτιοαμερικάνικα κύπελλα. Ενώ οι διανοούμενοι συζητούν για την απίσχανση της τοπικότητας που αντικαθίσταται από την παγκοσμιοποίηση, στα γήπεδα της Βραζιλίας οι εθνικές ποδοσφαιρικές ομάδες έγιναν το σύμβολο μιας νέας εθνικής συλλογικότητας, που εκφράζεται με την παθιασμένη συμμετοχή στην εναρκτήρια εκτέλεση των εθνικών ύμνων. Για τις νοτιοαμερικάνικες χώρες-και όχι μόνο-οι εθνικές ομάδες λειτούργησαν ως έκφραση αντίστασης. Ως αφορμή για να πάρουν ‘εκδίκηση’ από τους ισχυρούς που τους ταπεινώνουν. Κι όταν αυτό δεν συμβαίνει, τότε η ήττα και η αδυναμία πρόκρισης γίνονται συνώνυμα με εθνική τραγωδία. Πρωτοσέλιδα κι εκφράσεις που επιφυλάσσονται για ήττες στο πολιτικό και στρατιωτικό πεδίο. Στη Βραζιλία των έντονων οικονομικών αντιθέσεων η ποδοσφαιρική εκκωφαντική επικράτηση της Γερμανίας θεωρήθηκε ντροπιαστική για την πατρίδα τους. Ένας ποδοσφαιρικός αγώνας παύει να είναι ένα παιχνίδι. Μετακινείται το χώρο του ιερού , όπως συμβαίνει σ’ όλες τις τελετουργίες.
Συμπυκνώνει το πολιτισμικό και εθνικό κεφάλαιο. Την περηφάνια των ανθρώπων.
Συμπυκνώνει το πολιτισμικό και εθνικό κεφάλαιο. Την περηφάνια των ανθρώπων.
Οι ήρωες της καθημερινότητας, ίσως να ακουστεί μεγαλόστομο, αγωνίζονται κόντρα στην γκρίζα ζωή. Την ώρα που παίζουν δεν είναι οι στυγνοί επαγγελματίες. Νιώθουν στην πλάτη τους την καυτή ανάσα των θεατών και των τηλεθεατών. Αφουγκράζονται τους καημούς τους. Το συνειδητοποιούν όταν η εύστοχη προσπάθειά τους ξεσηκώνει τους πάντες. Για κάποιες στιγμές-ενδεχομένως και ώρες-, η μπάλα που μπαίνει στο δίχτυ του τέρματος ή της μπασκέτας σκορπίζει τις πολλές σκουτούρες, προσφέρει χαμόγελο, δίνει κουράγιο. Όσο κι αν ο αθλητισμός έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον των επιχειρηματικών συμφερόντων, που επηρεάζουν ακόμη και τα αποτελέσματα, τα ομαδικά αθλήματα έχουν τη δύναμη να υφαίνουν συλλογικότητες τόσο μέσα στον αγωνιστικό χώρο όσο και στις κερκίδες. Είναι από τους τελευταίους δημόσιους χώρους όπου ενώνονται πολλές φωνές
Οι μικροί ήρωες της καθημερινότητάς μας βγαίνουν από την παράδοση της αφηγηματικής μας παράδοσης. Από τα παραμύθια και τους μύθους. Μας υπόσχονται ένα αίσιο τέλος. Ακουμπάμε τις προσδοκίες μας σ’ αυτούς, όπως συμβαίνει με όλους τους ήρωες. Κι όταν οι ελπίδες παίρνουν σάρκα τότε οι ήρωές μας δικαιώνουν το ρόλο τους. Και βεβαίως τότε ακούγονται χωρίς περιεχόμενο οι απόψεις που τους δαιμονοποιούν. Οι ήρωες των γηπέδων μπορούν να εμπνεύσουν όλους μας. Τίποτε δεν χαρίζεται. Τίποτε δεν είναι ακατόρθωτο
Ευάγγελος Αυδίκος
Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας